Merhaba İsveç, Sweden, Sverige
İsveç'i anlatmayı istememin sebebi 5 ay orada yaşayıp hayatlarına, koşullarına tanıklık etmiş olmam ve gerçekten anlatılası bir ülke olması.
İsveç özelliklerini dört gruba ayırdım
1. İsveç hakkında Genel Bilgiler
2. İsveç ve doğası
3. İsveç Tasarımı -IKEA
4. İsveç Yemekleri
Bugünlük ilk sıradakini ayrıntısı ile -hatırladığım kadarıyla- anlatacağım.
Öncelikle dilleri İşveççe; ö-ü seslerinin yaygın ve baskın olduğu bir dil :), nüfus 10 milyona varacak kısmetse (%80 İsveçli, kalanı Danimarkalı, Norveçli, yani komşu ülkelerinden yaşayan azınlıklar) para birimleri İsveç Kronu(SEK), saatleri bizden bir saat ileri, yönetim biçimleri parlamenter monarşi, Krallık, hatta adı İsveç Krallığı diye bile geçiyor ama ne var ki Kralın (16. Karl Gustaf) çok da yaptırımı yok ama başbakanlarının (Stefan Löfven) daha çok yetkisi var. Yönetimlerinin içine "parlamenter" girince demokrasiye benzetmek doğal ama yine de demokrasi olarak tanımlanmamış bir yönetimle bu kadar demokratik bir ülke olabilmeleri de şaşılası büyük başarı...
Gerçekten gelişmiş bir ülke mi evet. Nasıl mı? İnsani gelişim indeksine baktığınızda düşünün 195 ülke arasından 12. sırada. Bu insani gelişim indeksi nedir diye sorarsınız beklentilerine, eğitim durumlarına ve gelirlerine göre ölçütler kullanarak sıralama yapan Birleşmiş Milletler Gelişim Programının bir parçası. Gelir miktarları arasındaki dağılımsa mükemmel. Araştırmalara göre Gini katsayısı denilen gelirler arası dağılım oranı eşit ülkeler arasında 3. sırada (0.26) Türkiye de sondan ikinci sırada, Tebrikler Türkiye.. He bu arada İsveçte katsayı artıyor ben bu durumu ülkede %1 lik Türkiyeli bulunmasına bağlıyorum :D. Öğrencilere verdiği burslar da yok artık denecek kadar yüksek..
Diğer yandan -kendi markaları- IKEA'nın yarattığı tasarım ve mimari harikası bir ülke diyorum İsveç'e.. O kadar sade ve güzel yerleşimi var ki huzur doluyorsunuz. IKEA evimizin her şeyi derken şaka yapmıyorlar, gerçekten ülkelerinin herşeyleri... Okulları, hastaneleri, yurtları, evleri IKEA malzemeleri ile donatılmış.. Öyle de güzel kullanmış, değerlendirmişler ki. İki kelime ile Şık Ülke arkadaşım tabii benim gibi sadeliği sevene. Bu kısmı diğer yazımda daha ayrıntılı anlatacağım.
İnsanları özünde mesafeli ama her gördüğüne selam veriyorlar, vedalaşıyorlar -Hej hej (merhaba) - Hejdå (baybay). Sokaklarda yaşlıları bolca göreceğiniz bir ülke. 70-100 arası kişilerden bahsediyorum :) Araba kullanıyor olmaları da çok muhtemel. Sonra kadın şoförlerin yaygın olduğu (iett şoförü gibi), her insanın bir evcil hayvanının bulunduğu, boşanmaların %50 olduğu ve insanların Sambo denilen evli olmadıkları ama beraber yaşadıkları çiftlerinin olduğu bir ülke. Sonracığımaa..
Profesörlerin soğuk kış günlerinde giydikleri kalın botlardan dolayı ayakları terlemesin diye üniversitelerde terlik giymesi ve derslere terlikle girmeleri, dersliklerinin bizim anladığımız dersliklerden farklı olması, okulöncesi eğitim yaklaşımlarında Regio Emilia Eğitim (hayranlık duyduğum) tekniğini kullanmaları ve bu çocukların aslında Vygotsky (Sosyal Gelişim Teoreni) anlayışı ile büyütülmelerine rağmen bireysel kişilere dönüşmesi, daha öncede söylediğim gibi İngilizceyi mükemmel içerik ile vermemelerine rağmen ülkede yaşlı kesimin ve vasıfsız elemanların dahi İngilizceyi iyi bilmeleri şaşılası özellikler.
İsveç diyeti diye bir diyet ortalarda dolanmasına rağmen at eti, domuz eti ve margarin tüketimlerinin aşırı olmasından dolayı balık etli olduklarını düşünüyorum.
Nasıl ki japonların çekik göz küçük burun gibi olası özellikleri varsa, İsveçlilerin de yeşil göz sarı saç ve uzun boy olasıları yüksek :). Hele ki o okulöncesi çağdaki çocukların saçlarını görseniz, yok artık ya bunlar röfle başka bir şey olamaz diyorsunuz.. Gençlerin de soğuktan mıdır bilemedim pürüssüz ciltleri nazar okunası :)
Dinlerine gelirsek, gitmeden öğrendiğim ülkede Lüterciliğin(Protestan) yaygın olduğuydu ama gittiğimde çoğunun Ateist olduğunu düşündüm ama ne kadar insan gördüm ki genelleme yapabileyim diyorum.. Cuma günleri kiliselerinde ayin yapılıyor, gidip görebilme şansım oldu ve ingilizce çeviriyi duyduğumda şaka mısınız ya diye sorasım bile geldi çünkü ben İsveç'in köylerinden diyebileceğimiz küçücük bir şehrine, Härnösand'a gittim ve orada bile İngilizce çeviri yapıyor olmalarına şaştım kaldım. Ayinlerinde Hz. İsa'nın sözlerini, incilden ayetleri, gayet sıradan giyinmiş (altında kot üstünde sweat) orta yaşlı bir adam okuyor, soruyor, tartışıyorlar. Ara ara gitar, piyano, davul enstrümanları ile şarkılar söylüyorlar, En ön sırada oranın saygı duyulan kişileri oturuyor ve konuşma bitiminde kendini kötü hisseden, pişmanlık duyan o kişilerin yanına gidip ne yapabilirim ne yapmalıyım diye sorular soruyor. O fasıl da bittikten sonra yemeğe geçiliyor ve kahve, tatlı, boğaçamsı yiyeceklerle herkes kaynaşıyor :) Bir de çocukları ile gelenler çocuklarını ayrı bir odaya bırakıyor, oyun odası, ayin bitimine kadar başlarında bir gönüllü duruyor :)
Gençler içki, sigara uyaranlarını fazlası ile tüketiyorlar bu konuda gayet serbestler fakat sokakta alkol tüketimi yasağı var ( Aaa içiyorlar mı diye bir takip yok ama görürlerse kesin alıyorlarmış) :)). Gençlerin tükettiği değişik bir sigara çeşidi var poşet sigara(Snus)... şeffaf poşet içinde tütün var onu üst dudağının damağına yapıştırıyorlar ve kendiliğinden eriyor, ilk defa içeni fena yapıyormuş, başını döndürüyormuş, ağırmış dediler ama kokusunun ağırlığından başka bir fark gözlenmedi :) Diğer yandan İsveçlilerin pratik zekasını düşündüren bir ürün bence. Sigara yasağı olan bölgelerde at ağzına erisin gitsin :D Ne faydalı bilgiler veriyorum aferin bana :D -Bir de sigaradan daha az zararlıymış neyse sustum..
Yiyecekleri, eğitimleri, dekorasyonları, ve daha birçokları ile ilgili yazacağım ama şimdilik bu kadar..
Hejdå :)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder